Wat is Capoeira?
Ontdek Capoeira: Afro-Braziliaanse vechtsport, dans en cultuur
Capoeira is niet altijd even bekend. Sommige mensen kennen het door een film of show die ze ooit hebben gezien. Nog steeds zijn er vaak misvattingen over wat het precies is. Lees hieronder over capoeira en haar geschiedenis
Capoeira in een notendop
Capoeira is een Afro-Braziliaanse vechtsport en kunstvorm met verschillende elementen zoals aanval en verdedigingstechnieken, beweging, acrobatiek en muziek. Het is niet altijd even bekend en kan er verwarrend of intimiderend uitzien als je het niet kent. Daarom leggen we je hier uit wat capoeira precies is, wat het betekent om capoeira te beoefenen en waar capoeira vandaan komt.
Capoeira is het beste uit te leggen als een spel. Dit is een meer exacte uitleg dan een Braziliaanse vechtdans hoe het soms wordt genoemd. Bij capoeira gaat het om:
- improviseren
- uitdagen
- zelfkennis
- zelfverzekerdheid
- groepsvorming
- ontwikkeling, zowel fysiek als mentaal.
Dat zijn natuurlijk heel veel verschillende dingen en dit zie je terug in de rijke manier dat je jezelf kunt uiten in capoeira. Dit komt allemaal bij elkaar in de Roda, waar capoeira traditioneel wordt beoefend. Bij een Roda staan alle deelnemers in een cirkel. Een paar bespelen de traditionele capoeira instrumenten: Berimbau, Pandeiro, Atabaque, Agogô. De rest van de spelers staan in de cirkel, klappen en zingen. Twee mensen in het midden spelen capoeira door bewegingen te improviseren en op elkaar te reageren. Hieronder leggen we de verschillende onderdelen van Capoeira uit: Dans, Vechtsport, Acrobatiek, Muziek, Geschiedenis, Filosofie en Wie kan het leren?
Dans
Capoeira is geen dans, maar het kan soms op een dans lijken. Het wordt namelijk altijd op muziek gespeeld. De basisbeweging van capoeira heet ‘Ginga’. Dat betekent letterlijk heen en weer bewegen. Het is een vloeiende beweging vanuit welke je alle ander bewegingen bij capoeira kunt doen. Capoeira is Afro-Braziliaans en is beïnvloed door veel ander Afro-Braziliaanse dansen, muziekstijlen en cultuurelementen. De wortels van capoeira hebben veel gemeen met dansen zoals Samba, Maculelê en Frevo.
Vechtsport
Capoeira kan worden gezien als een vechtsport met een heel uniek karakter. Je leert bij capoeira namelijk verschillende traptechnieken en aanvallen zoals neerhaal technieken, kopstoten, schijnbewegingen en transformaties. Je leert ook jezelf verdedigen door aanvallen te ontwijken, te blokkeren of te beantwoorden met een tegenaanval. Door het improviserende karakter van capoeira is het heel effectief te gebruiken als vechtsport. Een training van capoeira is namelijk niet gevuld met het trainen van vaste vormen, maar juist met het leren van reageren en improviseren in elke situatie. Een paar van de populaire trappen en aanvallen zijn: Meia-lua de Frente, Meia-lua de compasso, Armada, Queixada, Martelo, Bênção, Ponteira, Chapa, Gancho, Joelhada, Galopante, Godeme, Cabeçada, Rasteira, Banda, Vingativa en Tesoura.
Acrobatiek
Als je ooit een capoeirashow hebt gezien, zag je vast veel indrukwekkende acrobatische bewegingen zoals salto’s, flikflaks, handstand en radslag hebben gezien. Acrobatiek komt zeker voor in capoeira, maar het is niet nodig om deze bewegingen altijd te doen of te kunnen als je capoeira doet. Wie capoeira doet weet dat de essentie niet alleen is wat voor indrukwekkende beweging je wel of niet kunt, maar vooral of je bewegingen op de juiste manier kunt gebruiken en inzetten. Of dit een salto, trap of een schijnbeweging is. Acrobatische bewegingen voegen een extra dimensie toe aan capoeira en verbinden bewegingen op een indrukwekkende en soepele manier. Er zijn veel diverse acrobatische bewegingen die verschillen van moeilijkheidsniveau’s hebben. Iedereen kan de basis van acrobatische bewegingen leren, ook als je nooit zulke bewegingen hebt geleerd en niet sportief bent. Techniek is hierbij essentieel zodat je op je eigen tempo op een veilige en blessurevrije manier kunt leren bewegen.
Muziek
Capoeira wordt altijd op muziek gespeeld. De Capoeira die tegenwoordig beoefend wordt, wordt geleid door de Berimbau. Berimbau is een Afro-Braziliaans muziekinstrument dat populair was in Bahia. Het is een eensnarig instrument in de vorm van een boog met een uitgeholde Calabas aan de onderkant. Je bespeelt het met een stok en een steen. Daarmee kun je verschillende ritmes spelen. Afhankelijk van welk ritme gespeeld wordt op de berimbau, hoort er een specifiek stijl van capoeiraspel bij. Dit kan heel langzaam zijn, of snel en explosief. Er is ook bijvoorbeeld een ritme dat je dicht bij de grond blijft of dat je veel acrobatische bewegingen moet maken. Naast de berimbau zijn er ook andere instrumenten die bij capoeira horen. Dat zijn de Atabaque, Pandeiro, Agogô en Reco-reco. Bij een capoeirales leer je ook muziek maken met de verschillende instrumenten.
Afro-Braziliaanse geschiedenis van capoeira
Capoeira komt uit de tijd van de slavernij in Brazilië. Vanuit West-Afrika werden er tussen de 16e en 19e eeuw miljoenen slaven gebracht naar Brazilië. Met name ook veel uit Angola. Met de tijd kwamen de slaven steeds meer in opstand: ze gingen weglopen, hun eigen cultuur beoefenen en vechten tegen de Portugezen die de macht hadden. De slaven mochten geen wapens hebben en geen vechtsporten beoefenen. Daarom mixten ze vechttechnieken met dans en muziek van hun eigen en inheemse culturen en leerden zo hun lichaam controleren en te improviseren. Zo ontstond Capoeira. Na het afschaffen van de slavernij bleven vooral de Brazilianen met Afrikaanse roots capoeira beoefenen. Het werd altijd nog als een vorm van verzet gezien en was een hele tijd verboden. Voor de beoefenaars was het echter niet alleen verzet tegen de machthebbers die ze onderdrukten, maar ook een manier om zichzelf te ontwikkelen en te versterken.
Filosofie
De geschiedenis van capoeira speelt altijd nog een grote rol in moderne capoeira. Bij capoeira leer je jezelf kennen en uitdagen. Je leert improviseren, snel reageren en jezelf versterken. Daarnaast ontwikkel je een bewustzijn van je omgeving en leert communiceren zonder woorden, maar met je lichaam. Dit zijn een paar van de essentiële aspecten van de filosofie van capoeira. Voor de ervaren capoeiraspeler is capoeira een manier van leven.
Wie kan capoeira leren?
Capoeira is voor iedereen en is heel inclusief. Het is voor jong en oud, man of vrouw, fit of niet: Iedereen kan Capoeira leren. Er wordt niet gewerkt met gewichtsklassen of onderscheid tussen mannen en vrouwen. Je kunt capoeira trainen ongeacht of je doel is om je conditie te verbeteren, af te vallen, te leren vechten, leniger te worden, acrobatiek wilt leren, of dat je gewoon een sociale sport zoekt.
Capoeira is een extra leuke uitdaging en unieke ervaring als je bijvoorbeeld een andere vechtsport hebt beoefend zoals Karate, Taekwando, BJJ, MMA of als je een dans achtergrond hebt zoals moderne dans, hip-hop of breakdance en Afro-dans. Wie turnen heeft getraind zal wellicht ook sommige bewegingen herkennen, echter worden ze bij capoeira heel anders ingezet. Verder heeft capoeira een veel vrijer karakter betreft hoe een beweging mag en kan worden gebruikt. Vergelijk Capoeira met andere sporten hier
Veel sporten hebben bewegingen van capoeira overgenomen om te ontwikkelen. Een paar voorbeelden zijn:
- Breakdance
- Moderne dans
- Freerunning
- MMA
- Braziliaanse jujitsu
Capoeira is speels en uitdagend maar het draait niet om winnen of knock-outs en is ook geen olympische sport. Daarom kun je bij de les dicht bij het fundament blijven van de sport en focussen op jouw eigen ontwikkeling. Het is echt een unieke sport betreft wat er allemaal aan bod komt. Er wordt ook wel gezegd:
Je kunt het pas begrijpen als je het zelf hebt geprobeerd!
